Muzeum Emigracji w Gdyni to jedyne miejsce w kraju, które ukaże historię emigracji w emocjach i opowieściach milionów Polaków, którzy jej doświadczyli. Właśnie w oparciu o relacje „zwykłych ludzi” stworzone zostanie miejsce opowiadające o masowym zjawisku, którego znaczenia nie sposób przecenić.
Emigracja Polaków do zjawisko trwające przez dekady i sięgające każdego państwa świata. Około 20 milionów naszych rodaków żyje na całym świecie – nie tylko w USA czy Wielkiej Brytanii, ale również Brazylii czy Australii. Ludzie ci wyjeżdżali głównie z powodów ekonomicznych, ale za każdą jednostkową decyzją stały konkretne marzenia, nadzieje, obawy. Muzeum Emigracji pragnie pokazać ten intymny wymiar osobistych historii rozgrywających się na tle masowych procesów gospodarczych i historycznych. Z każdej bowiem emanuje pragnienie wolności i niezwykła siła polskiego ducha, który pozwalał ludziom przetrwać w skrajnie trudnych warunkach, i po długiej tułaczce zdobyć wymarzony nowy dom, gospodarstwo, zrobić błyskotliwą karierę. Pojawiająca się tu siła polskości nie potrzebuje granic, a świadomości swoich nieograniczonych możliwości. To historie o wielkiej odwadze i determinacji, ale również o kontakcie z egzotyką i otwarciu na nowe kultury, przekraczaniu swoich własnych granic. Odpowiednią oprawę tej opowieści gwarantuje postindustrialna, portowa zabudowa Dworca Morskiego. Budynek, osadzony tuż przy nabrzeżu, w porcie będącym żywym organizmem, otoczony jest atmosferą niedostępną w centrum miasta.
Dla oddania całej złożoności wątków i emocji Muzeum chce zaktywizować swoich gości – umożliwić im przeżycie tamtych chwil poprzez odpowiednio zaaranżowaną przestrzeń. Ekspozycja dostarczy nie tylko informacji, ale także otworzy na wielość emocji, które towarzyszyły wyjazdowi. Sugestywne przeniesienie w tamtą rzeczywistość pomoże zatrzeć barierę czasu i przestrzeni, zlikwiduje dystans i będzie wyjątkowym doświadczeniem empatycznego obcowania z historią anonimowych dla tradycyjnego dziejopisarstwa ludzi jak i wyjątkowych postaci żyjących na emigracji.
Nieprzypadkowe jest miasto, które wybrano na organizację instytucji. Gdynia – „okno na świat” II Rzeczypospolitej była nie tylko centrum polskiego wychodźstwa, ale także miastem stworzonym przez migrantów z całej Polski. Infrastruktura emigracyjna, którą stworzono wspólnym wysiłkiem elit miasta i władz centralnych oplatała kilka dzielnic. Wyznaczały one zupełnie nowy standard w kwestii dbałości o komfort i godność podróżnych. Miasto – wpisane i współtworzące historię emigracji – w naturalny sposób predysponowane jest więc do stworzenia placówki poświęconej tej tematyce.
Siedzibą Muzeum będzie Dworzec Morski, z którego od lat 30. miliony Polaków wypływało w świat na polskich transatlantykach. Sam budynek był unikalny nawet w momencie powstania – niewiele miejsc na świecie mogło pochwalić się tak dobrym zapleczem, ale i zupełnie nowym, „humanitarnym” podejściem do często bardzo biednych ludzi, którzy mogli już nigdy nie wrócić do kraju. Było to jedno z pomnikowych dokonań II Rzeczypospolitej, o burzliwej historii wojennej i powojennej. To dziś zabytkowe miejsce ma unikalną atmosferę, ale też warunki do pomieszczenia złożonego kompleksu muzealnego.
Na przyszłą siedzibę składają się dwie, względnie niezależne przestrzenie. Pierwszą jest reprezentacyjny Dworzec Morski o powierzchni ok. 2500 m2. W nim znajdować się będą sala kinowa, miejsce na koncerty i występy teatralne, biblioteka wraz z czytelnią, ale także restauracja i kawiarnia z widokiem na morze i statkami na wyciągnięcie ręki. Wszystko to dostępne do późnych godzin wieczornych. Ma to być miejsce, gdzie można zetknąć się z inspirującymi wydarzeniami kulturalnymi, a zarazem miło spędzić wolny czas. Dlatego też będzie to nie tylko przestrzeń wystawiennicza, ale i obszar wszelkiej aktywności kulturalno-rozrywkowej.
Druga część kompleksu to Magazyn Tranzytowy, czyli dawna hala odpraw pasażerskich. Jego górną kondygnację, o ogromnej, otwartej powierzchni ponad 3600 m2, zajmie serce samego muzeum, czyli ekspozycja stała. Zakończony został już konkurs na jej koncepcję plastyczno-przestrzenną. Zwycięzcę – ae fusion Studio – wybrało jury, w którym znaleźli się m.in. Małgorzata Szejnert, Allan Starski, Jan Ołdakowski, Dariusz Stola, Paweł Machcewicz i Dariusz Gawin. Ekspozycja będzie gotowa na przełomie 2014/2015 roku.
Komercyjny i społeczny potencjał tego projektu został już doceniony przez fundusze europejskie. Muzeum Emigracji, jako pierwsze, pomorskie przedsięwzięcie samorządowe otrzymało finansowe wsparcie w wysokości 23,8 miliona zł z unijnej inicjatywy JESSICA. Całkowity koszt projektu wynosi 49,3 mln zł. Otwarcie instytucji planowane jest na przełom 2014/2015 roku.
Fotografia © Muzeum Miasta Gdyni. Powitanie statku m.s. Piłsudski przy Dworcu Morskim, 1935 r.
Fotografia górna © Dworzec Morski, siedziba Muzeum Emigracji w Gdyni. Wizualizacja projektu ae fusion Studio.
Oficjalna strona: Muzeum Emigracji w Gdyni