Negatywy, zapakowane w pudełka, owinięte w gazety i szmaty, znaleźli robotnicy podczas prac remontowych na strychu kamienicy przy Rynku 4 na Starym Mieście w Lublinie. Właściciele kamienicy przekazali je w depozyt Ośrodkowi Brama Grodzka – Teatrowi NN, który zajmuje się ochroną dziedzictwa kulturowego.
– Dotychczas zgłosiło się do nas kilkanaście osób, które rozpoznały na niektórych zdjęciach swoich bliskich lub znajomych. Nadal szukamy informacji o sfotografowanych osobach i miejscach, a szczególnie na temat fotografa, który zdjęcia wykonał – mówi PAP Joanna Zętar z Ośrodka Brama Grodzka – Teatr NN.
Szklane negatywy to przykład jednej z pierwszych metod utrwalania obrazu na substancji światłoczułej i wykonywania zdjęć. Znalezione na strychu w Lublinie negatywy mają różne formaty – od 6×9 cm do 13×18 cm.
Autor zdjęć nie pozostawił na nich żadnej sygnatury, ale – jak podkreśla Zętar – były one jak na tamte czasy wykonane bardzo profesjonalnie – przy użyciu wysokiej jakości materiałów, bardzo dobrze wykadrowane, postaci są doświetlone. – Fotograf ten także bardzo umiejętnie potrafił zrobić retusz – dodaje Zętar.
Większość zdjęć to portrety ludzi – portrety rodzinne lub zdjęcia grupowe przedstawiające np. klasę szkolną, drużynę piłkarską, strażaków, żołnierzy, robotników przy budowanym moście lub układających bruk. Są zdjęcia wykonane na wsi, przedstawiające rodziny na tle wiejskich chałup, ludzi pracujących przy żniwach czy wykopkach. Na niektórych zdjęciach widnieją napisy: Nowodwór, Lubartów, Nałęczów – nazwy miejscowości położonych niedaleko Lublina. Na kilkunastu fotografiach są inicjały imion i nazwiska – prawdopodobnie osób uwiecznionych na zdjęciach.
Wiele portretów wykonanych zostało na najwyższej kondygnacji klatki schodowej kamienicy, w której je znaleziono. Widoczne są na nich drewniane elementy zabudowy tej klatki, fotograf wykorzystywał też znajdujący się tam świetlik w dachu. W materiałach archiwalnych nie znaleziono jednak informacji o funkcjonowaniu w tym budynku zakładu fotograficznego.
Można sądzić, że autor zdjęć był pochodzenia żydowskiego – na kilku fotografiach są odręczne wpisy w języku jidysz. Ponadto w znalezionej kolekcji jest około 30 zdjęć dokumentujących uroczystość otwarcia słynnej szkoły rabinackiej w Lublinie Jesziwy Chachmej (Uczelni Mędrców) w 1930 r.
Fotograf miał wstęp do jesziwy – sfotografował jej wnętrze, wykonał też zdjęcia grupowe mężczyzn, prawdopodobnie studentów. Zrobił także zdjęcie grupy otaczającej założyciela jesziwy Majera Szapiro na schodach przed wejściem do uczelni – prawdopodobnie profesorów jesziwy lub osób z otoczenia Szapiry.
W kolekcji jest też blisko 40 fotografii przedstawiających nagrobki żydowskie, w większości osób, które zmarły w latach 30. Niektóre inskrypcje na nagrobkach świadczą, że zmarli to bliscy znanych lubelskich Żydów.
Kolekcja wszystkich znalezionych na strychu kamienicy zdjęć (specjalnie zeskanowanych z negatywów) została opublikowana stronie internetowej www.negatywy.teatrnn.pl
Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN oprócz publikacji zdjęć stara się rozpowszechniać informacje o znalezionej kolekcji.
– Mamy dużo hipotez dotyczących tej kolekcji. Liczymy na to, że jej publikacja pozwoli ustalić jak najwięcej faktów, kto na tych zdjęciach jest i kto te fotografie wykonał. Może ktoś posiada w swoich zbiorach odbitki tych zdjęć, może są na nich adnotacje, które pomogłyby w ustaleniu autora – zaznacza Zętar.
Renata Chrzanowska /Polska Agencja Prasowa
Fotografia © Przedwojenne zdjęcia mieszkańców Lublina /Teatr NN
