Przedsiębiorstwa wykazują chęć kooperacji z podmiotami konkurencyjnymi, ale coraz częściej tworzą także partnerstwa międzysektorowe. Takie warianty są nie tylko szansą na zdobywanie nowych rynków, ale także kształtują kulturę współpracy pomiędzy podmiotami i dają dużą przestrzeń działaniom społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR – Corporate Social Responsibility)
Ponieważ praktyki polskich przedsiębiorstw pokazują, że CSR rzadko wychodzi poza granice kraju, partnerstwo w formie współpracy międzynarodowej jest doskonałym zapleczem do realizacji celów biznesowych poza granicami oraz do wdrażania działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu.
Główną barierą we wdrażaniu strategii CSR jest wciąż brak świadomości pracowników i menedżerów. Większość firm wyraża przekonanie, że polityka społecznej odpowiedzialności jest wyłącznie dla dużych i generuje wysokie koszty. Ponadto zauważalny jest stereotyp przyporządkowania działań CSR wyłącznie dla marketingu, a wiadomo, że budżety na te cele są skromne, szczególnie w sektorze małych i średnich firm.
Jeśli nawet firmy realizują działania społeczne, robią to w sposób doraźny, poprzez pojedyncze akcje, które nie stanowią części strategii, czego wynikiem jest słaby efekt, bądź jego brak. Niska znajomość tego zagadnienia wśród polskich przedsiębiorców może przyczynić się do realizacji nieprzemyślanych działań, generujących wyłącznie koszty dla organizacji.
Dla partnerów biznesowych organizacje pozarządowe to rzetelne źródło wiedzy o problemach społecznych oraz pomost dialogu przedsiębiorstw z ich klientami. Cieszą się zaufaniem publicznym, cechuje je wysoka filantropia, posiadają dużą wiedzę w zakresie identyfikacji i rozwiązywania problemów społecznych, dysponują szczegółowymi badaniami i mają dobrze ukształtowane relacje z sektorem publicznym. Przedsiębiorstwa zaś dla organizacji społecznych są źródłem kapitału, wiedzy i kompetencji menadżerskich.
Partnerstwa biznesu i organizacji pozarządowych nadają nowe brzmienie każdej organizacji i powodują określone konsekwencje zarówno dla partnerów, interesariuszy, jak i całego rynku. Szczególnie wpływają na otoczenie konkurencyjne, nadając rynkowi nowe trendy i zyskując przewagę.
A gdybyśmy przyjrzeli się innym kulturom i poszukali zależności pomiędzy dobrymi praktykami a uwarunkowaniami religijnymi i kulturowymi? Przyjrzyjmy się Indiom…
Indie są jednym z najszybciej rozwijających się krajów świata, stanowią dziś wielką potęgę gospodarczą. Ale charakteryzują się także wysokim wskaźnikiem rozwarstwienia społecznego – świat niewyobrażalnego bogactwa wielkich aglomeracji Mumbai, Bangalore, New Dehli oraz świat slumsów i skrajnej biedy, głównie na obszarach wiejskich, gdzie zamieszkuje większość społeczeństwa. Właśnie obszary wiejskie wymagają szczególnej uwagi w zakresie rozwiązywania problemów biedy, niedożywienia i analfabetyzmu a także braku dostępu do opieki medycznej i problemu wysokiej śmiertelności.
Zmniejszanie kontrastów i wyrównywanie szans w społeczeństwie to główne wyzwania rządu indyjskiego. Aktualnie rozwiązywanie tych problemów leży głównie po stronie organizacji pozarządowych, które z uwagi na brak dostępu do środków publicznych często są nieudolne. Mimo, iż formalnie zadania te należą do Ministerstwa ds. Równości Społecznej i Równouprawnienia, w praktyce regulacje prawne pozostają martwe.
W państwie, w którym analfabetyzm wynosi ponad 65%, organizacje społeczne starają się umożliwić dzieciom nie tylko dostęp do edukacji, ale także zapewnić podstawowe żywienie i opiekę medyczną, tworzyć zaplecze do prawidłowego rozwoju.
Np. w okolicach Bangalore, dużego, nowoczesnego miasta na południu kraju, ponad 3 miliony dzieci żyje w slumsach, pozbawione dostępu do wody pitnej, żywności i podstawowej edukacji. W całych Indiach 8 milionów dzieci nie chodzi do szkoły, a łamanie praw ochrony dzieci to zjawiska występujące masowo. Począwszy od pracy dzieci i handel dziećmi do komercyjnego wykorzystywania seksualnego oraz wielu innych negatywnych zjawisk.
Około 12,6 mln dzieci zaangażowanych jest w pracę w niebezpiecznych zawodach. Notuje się tam największą na świecie liczbę pracujących dzieci w wieku do 14 lat. Mimo, że ubóstwo jest często wymieniane jako główna przyczyna podejmowania pracy przez dzieci, to decydują także o tym inne czynniki, takie jak dyskryminacja, wykluczenie społeczne, brak dostępu do edukacji oraz negatywne postawy rodziców, w tym niska wartości edukacji. Najczęściej to rodzice decydują o tym, aby dzieci podjęły zatrudnienie dając rodzinie dodatkowe źródło utrzymania.
W stanach takich jak Bihar, Mizoram, Radżasthan i Uttar Pradesh ponad 60 procent dziewcząt nie kontynuuje nauki po 5 latach kształcenia podstawowego. Także handel dziećmi jest nadal poważnym problemem w Indiach. Badania wskazują, że ponad 40 procent kobiet świadczących usługi seksualne wkracza w świat prostytucji przed ukończeniem 18 lat. Poważną przyczynę niepokoju stanowią zaniedbania rządu i luki w przepisach ochrony praw człowieka. Problemy tego kraju są przedmiotem zainteresowania wielu organizacji z całego świata, wolontariuszy, dziennikarzy. Szczególne wsparcie ukierunkowane jest na obszary dotyczące edukacji i przyszłości dzieci.
Uwarunkowania kulturowe mają tu szczególny wpływ na rozwój CSR. Zarówno duże międzynarodowe korporacje, jak i małe firmy jako stały element filozofii biznesu przyjmują wspieranie lokalnych środowisk.
Małe i średnie firmy (SME) mają ogromne znaczenie dla indyjskiej gospodarki. SME w Indiach przyczyniają się do wzrostu PKB na poziomie 8 % rocznie. Większość dobrych praktyk, jakie realizują, znajduje bezpośrednie podłoże w kulturze i religii. Według opinii menadżerów małych i średnich przedsiębiorstw dobre praktyki w biznesie to wyłącznie wynik postawy i orientacji etycznej właścicieli firm. Od wielu lat właściciele firm i zarządy angażują się w pomoc lokalnym społecznościom i współpracują z organizacjami pozarządowymi, dzięki czemu mają bezpośredni wpływ na rozwiązywanie problemów lokalnych.
W Indiach szeroko rozpowszechniony jest mecenat, który ma znaczący wkład głównie w sektorze zdrowia i edukacji. Dobre praktyki w małym i średnim biznesie są często spotykane, a humanistyczna twarz firmy to ambicja każdego przedsiębiorcy.
Mnogość dobrych praktyk niesie dużą nadzieję do rozwoju świadomości CSR, a co za tym idzie wzrost liczby przedsiębiorstw realizujących społecznie odpowiedzialny biznes w sposób uporządkowany i zgodny z obowiązującymi normami CSR.
W ostatnich latach w Indiach CSR poświęca się dużo uwagi, choć jeszcze na poziomie popularyzacji i wzrostu świadomości, także dzięki środowiskom naukowym, a rynek usług specjalistycznych jest wyraźnie niedojrzały. Mając jednak na uwadze uwarunkowania kulturowe i religijne oraz mnogość stosowanych praktyk, przyszłość CSR wydaje się być wysoce optymistyczna.
Przyjmując ogólnoświatowy punkt widzenia jako wariant strategiczny w modelu kooperacji międzynarodowej, przedsiębiorstwa wykazują większą troskę o klienta i jego rosnące oczekiwania oraz zróżnicowane preferencje, bowiem satysfakcja klienta jest nadrzędnym celem każdego przedsiębiorstwa ukierunkowanego na długofalowy sukces. Klienci oczekują dialogu z przedsiębiorstwami, chcą uczestniczyć w procesach produkcji a w komunikacji ważną rolę może odgrywać partner z sektora organizacji pozarządowych.
Partnerstwo międzysektorowe to niewątpliwie nowe narzędzie konkurowania w dobie postępującej globalizacji a jednocześnie idealna forma do rozwoju dobrych praktyk.
Fotografia © Eliza Taworska