Muzeum Polin powstało w symbolicznym miejscu w centrum Warszawy: na Muranowie – w przedwojennej dzielnicy zamieszkałej głównie przez Żydów; w czasie wojny przekształconej przez Niemców w getto. Muzeum dopełnia historię tego miejsca: pobliski pomnik Bohaterów Getta upamiętnia, jak polscy Żydzi ginęli, muzeum zaś przypomina, jak żyli. Dlatego nazywano je „muzeum życia”.
Budynek muzeum został zaprojektowany przez fińską pracownię Lahdelma & Mahlamäki. Finowie zwyciężyli w międzynarodowym konkursie architektonicznym, ogłoszonym w 2005 r., na który napłynęło ponad 100 zgłoszeń z całego świata. Budynek uznawany jest za perłę architektury. Zdobył już wiele wyróżnień – w 2008 r. projekt został nagrodzony International Architecture Award przyznawaną przez Chicago Athenaeum, w 2013 r. gmach otrzymał pierwszą nagrodę w konkursie Eurobuild Awards w kategorii Architectural Design of the Year, a w 2014 r. – Nagrodę Roku Stowarzyszenia Architektów Polskich
Muzeum Polin wyróżnia niezwykły hol, którego pofalowane, dynamiczne ściany rozcinają całe wnętrze budynku. To architektoniczny symbol wyrwy, jaką w historii Żydów uczyniły Zagłada i powojenne represje. Rolą muzeum jest przywracanie pamięci i budowanie więzi między przeszłością a teraźniejszością – tak, jak most wysoko nad rozpadliną holu łączy oba jego brzegi.
Sercem muzeum jest interaktywna wystawa stała, oficjalnie otwarta 28 października 2014 r. Wystawa, opracowana przez międzynarodowy zespół historyków i muzealników, prezentuje tysiącletnią historię polskich Żydów, od średniowiecza po czasy współczesne. Opowiada o ich kulturze i dziedzictwie, z których czerpią Polska i świat.
Zwiedzający poznają odpowiedzi na pytania: jak Żydzi pojawili się w Polsce? W jaki sposób nasz kraj stał się niegdyś centrum żydowskiej diaspory i domem największej społeczności żydowskiej na świecie? Jak przestał nim być i jak odradza się tu życie żydowskie?
Wystawa składa się z ośmiu galerii, które na powierzchni ponad 4000 m2 opowiadają o kulturze i dziedzictwie polskich Żydów. Są to galerie: Las (legendy o początkach obecności Żydów w Polsce), Pierwsze spotkania (960–1500), Paradisus Iudaeorum (1569–1648), Miasteczko (1648–1772), Wyzwania Nowoczesności (1772–1914), Na żydowskiej ulicy (1918–1939), Zagłada (1939–1945) i Powojnie (1944 do dziś). Zaprezentowano w nich tysiąc lat żydowskiego życia na ziemiach polskich, dziesięć wieków współistnienia Żydów i Polaków. Wystawa mówi o współpracy, współzawodnictwie i konfliktach, o autonomii, integracji i asymilacji. Nie unikając trudnych tematów, ale to nie one zapełniają główne karty tej tysiącletniej historii. W przekonaniu twórców muzeum właśnie takie podejście umożliwia wierną i wyważoną prezentację przeszłości, budowanie dialogu i zrozumienia między kulturami.
Wystawa stała ma charakter narracyjny: zwiedzający zanurzy się w historii opowiadanej przez zabytkowe przedmioty, malowidła, instalacje interaktywne, rekonstrukcje i makiety, projekcje wideo, dźwięki i teksty. Na każdym etapie tej wędrówki w przeszłość starano się zbliżyć jak najbliżej codzienności. Oddając głos żydowskim kupcom, uczonym i artystom z danej epoki. Rabinom, gospodyniom domowym, politykom, kronikarzom, rewolucjonistom…
Wystawę stałą przygotował międzynarodowy zespół naukowców i kuratorów pod kierunkiem prof. Barbary Kirshenblatt-Gimblett. Głównym historykiem wystawy i całego muzeum Polin jest prof. Antony Polonsky z Brandeis University. Projekt wystawy stworzyły firmy Event Communications z Londynu i Nizio Design International z Warszawy przy współpracy agencji 180heartbeats + Jung v. Matt oraz Bad Design. Wystawa stała wykorzystuje sprawdzone doświadczenia muzealne i najnowsze rozwiązania multimedialne. Koncepcja i zawartość wystawy stałej były konsultowane przez wielu wybitnych historyków, w tym zwłaszcza członków Rady Muzeum, w skład której weszli: prof. Władysław Bartoszewski, prof. Israel Gutman, prof. Henryk Samsonowicz, prof. Bożena Szaynok, prof. Janusz Tazbir, Marian Turski, prof. Feliks Tych. Rada zapoznała się z projektami poszczególnych galerii i zaaprobowała rozpoczęcie produkcji. Twórcy wystawy korzystali również z zewnętrznych konsultacji naukowych uznanych ekspertów historiografii z Polski, USA, Izraela, Wielkiej Brytanii i innych krajów.
Muzeum Historii Żydów Polskich Polin powstało jako pierwsza w Polsce instytucja kultury tworzona w formule partnerstwa publiczno-prywatnego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Miasto Stołeczne Warszawę i Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny. Strona publiczna sfinansowała budowę budynku muzeum oraz pokrywa większość bieżącego budżetu. Stowarzyszenie ŻIH odpowiada za stworzenie wystawy głównej, zasila również bieżący budżet, łożąc na działalność programową muzeum. Środki przeznaczane na te cele zawdzięcza hojności darczyńców z Polski i zagranicy, głównie ze Stanów Zjednoczonych.
Fotografia © Kryński /Muzeum Historii Żydów Polskich
Źródło: Muzeum Historii Żydów Polskich Polin – materiały prasowe
Poleć innym