Close Menu
  • Biznes
  • Praca
  • Nauka
  • Kultura
  • Dzieci
  • Studenci
  • Migracja
  • Turystyka
  • Styl życia
  • Projekty
  • Wersja Angielska
Facebook X (Twitter) Instagram
  • Biznes
  • Praca
  • Nauka
  • Kultura
  • Dzieci
  • Studenci
  • Migracja
  • Turystyka
  • Styl życia
  • Projekty
  • Wersja Angielska
Facebook X (Twitter) Instagram Pinterest VKontakte
Link to PolandLink to Poland
  • Biznes
  • Praca
  • Nauka
  • Kultura
  • Dzieci
  • Studenci
  • Migracja
  • Turystyka
  • Styl życia
  • Projekty
  • Wersja Angielska
Link to PolandLink to Poland
Home»Projekty»Zapomniane nazwiska: Teodor Szumowski – uczony, filozof, poeta
Projekty

Zapomniane nazwiska: Teodor Szumowski – uczony, filozof, poeta

19 grudnia, 2012Updated:14 maja, 2025Brak komentarzy4 Mins Read
Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email

W dniu 30 listopada, w dzień św. Andrzeja, w aurze zimowej zawieji odbyła się w Sankt Petersburgu niezwykła uroczystość odsłonięcia pomnika pamięci wybitnego Polaka – uczonego, filozofa, poety – Teodora Szumowskiego (1913-2012).

W książce „Polacy w Sankt Petersburgu”, wydanej w 2012 roku pisaliśmy, że w 2013 będziemy obchodzić 100 rocznicę urodzin znanego orientalisty. Zmarł, nie doczekawszy się jubileuszu, w dniu 28 lutego 2012 roku. Odszedł Człowiek po przeżyciu całego wieku: okrutnego w stosunku do Niego i jego Rodziny – Polaków z Żytomierza, skąd po wybuchu I wojny światowej udali się do Azerbajdżanu (Polacy w Azerbejdżanie czczą to nazwisko w szczególny sposób), gdzie znaleźli przysłowiowy kawałek chleba – ojciec w charakterze księgowego, matka jako nauczycielka muzyki. Po krótkim pobycie z najbliższymi matka Amelia wyjechała do Żytomierza, do obłożnie chorego ojca. Powrót do rodziny trwał 13 lat. Wojenna tułaczka, brak łączności z najbliższymi sprawił, że po odnalezieniu 3 synów i męża odeszła na skutek chorób i cierpień.

Teodor (mówiono na niego również Todek) dziecięce lata spędzał na odwiedzaniu starych cmentarzy azerskich, próbie odczytywania arabesek i napisów na płytach nagrobkowych. Starszy brat, niezwykle uzdolniony muzycznie, grał na własnoręcznie zrobionych skrzypcach, zaś Todek grał na gitarze i śpiewał azerskie pieśni. Mijały lata. Młodzieniec Szumowski zgłosił się do pracy w kopalni węgla, skąd pisał listy do znanych mu z prasy uczonych orientalistów. Los połączył Go na długie lata pracy naukowej i wyrzeczeń łagiernych z innym wybitnym Polakiem – orientalistą Ignacym Kraczkowskim*. W 1938 roku, w Leningradzie został aresztowany za to, że był Polakiem (mówił o tym wielokrotnie publicznie) i zesłany za działalność wywrotową z synem poetki Anny Achmatowej – Lwem Gumilowem. Pomijam lata upokorzeń i powtórnego zesłania, trudności z uznawaniem jego osiągnięć naukowych w okresie sowieckim.

Chociaż nigdy nie wyjeżdżał do Polski (ze zrozumiałych względów) i nie miał również kontaktów naukowych z polskimi orientalistami, był jednakże związany z Macierzą, z jej historią i kulturą. Potrafił godzinami recytować polskich poetów, zaś każdy nowy dzień rozpoczynał odegraniem 1 lub 2 Koncertu Fortepianowego F. Chopina. Całe dnie, do końca życia, poświęcał pracy naukowej, nie miał go na czcze pseudonaukowe dysputy. Był niejednokrotnie szykanowany przez niektóre środowiska akademickie miasta i państwa. Wytrwał i został ikoną dla wyznawców islamu: rosyjskich Azerów, Tatarów, Kirgizów. To własnie oni ratowali go w trudnych chwilach życia. Ostatnie dzisięciolecie był dosłownie noszony przez nich na rękach. Opłacano leczenie, obuwie ortopedyczne i wszelkie inne potrzeby. Restauracja „Baku” wysyłała obiady i tołmę. Na Jego 95-lecie wydano specjalne przyjęcie w hotelu „Astoria” z udziałem administracji miasta. Ostatnia przysługa – to pochowanie Teodora Szumowskiego na Mostkach Literackich, u stóp pomnika Jego nauczyciela – Ignacego Kraczkowskiego.

Na mogile Teodora Szumowskiego staraniem Azerów i Tatarów mieszkających w Petersburgu postawiono pomnik: ”Ex Oriente Lux”. Stela w tradycji muzułmańskiej opatrzona jest arabeską. Pomnik jest dowodem wdzięczności wyznawców islamu dla Polaka – tłumacza ostatniej Księgi objawionej – Koranu – na język rosyjski.

W dniu 30 listopada na mogile Uczonego złożono w imieniu Konsula Generalnego RP w Sankt Petersburgu wiązankę biało-czerwonych goździków, przepasanych wstęgą w polskich barwach narodowych.

 

* (Ignacy Kraczkowski (1883-1951) – orientalista, arabista, twórca radzieckiej szkoły arabistycznej. Urodzony w Wilnie, absolwent Wydziału Języków Wschodnich Uniwersytetu w St. Petersburgu).

 

Obszerniejszy artykuł na temat Teodora Szumowskiego będzie można niedługo przeczytać w Gazecie Petersburskiej.

 

„Gazeta Petersburska„ jest miesięcznikiem kulturalno-oświatowym, wydawanym od grudnia 1998 przez Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe „Polonia” im. Adama Mickiewicza w Sankt Petersburgu. Ukazuje się w dwóch wersjach językowych – po polsku i po rosyjsku oraz w formie drukowanej i elektronicznej. W ciągu 14 lat powstał zgrany, wielopokoleniowy zespół redakcyjny, który doskonale łączy doświadczenie, wiedzę, szacunek do tradycji z nowoczesną, internetową formą mediów. Cały zespół zna język polski i posiada niezwykłe zasługi w promocji wszystkiego, co polskie w mieście nad Newą. Na łamach „Gazety Petersburskiej można przeczytać nie tylko bieżące informacje o wydarzeniach z różnych dziedzin życia, ale również ciekawe artykuły i wywiady prezentujące sylwetki Polaków w Rosji i na świecie. Gośćmi Gazety byli już m.in. Krzysztof Penderecki, Mariusz Wilk, Jerzy Czech, Janusz Leon Wiśniewski, Krzysztof Zanussi.

Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email

Related Posts

Czekamy na ostateczny wynik 33. Finału WOŚP

3 lutego, 2025

33. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy

22 stycznia, 2025

Program kulturalny Prezydencji Polski przy Radzie UE

21 stycznia, 2025

Onkologia i hematologia dziecięca celem 33. Finału WOŚP

18 października, 2024
Add A Comment

Comments are closed.

Facebook X (Twitter) Instagram
  • Kontakt
  • Cookie – informacje
  • O projekcie

Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.